تولید صنعتی اتانول؛ نمونه کارخانه

نگاهی به یک کارخانه تولید اتانول صنعتی؛

اتانول از گندمهای دارای نشاسته بالا ، هم بهار و هم در زمستان تولید می شود. کشاورزان این دانه ها را در آنجا تهیه می کنند و ابتدا برای حذف مواد بزرگ و سپس به سه سطل ذخیره سازی ، به آسیاب خوراک می روند.

غلات به سایت الکل سازی منتقل می شود و از روی نوارنقاله وزنی عبور می کند. سپس دانه در آسیاب ریخته می شود و به ذرات کوچکتر آسیاب می شود تا سطح بیشتری در معرض آب و آنزیم ها قرار گیرد.

دانه آسیاب شده در مخزن اختلاط خمیر مخلوط شده با آب داغ است که در آن آنزیم ها برای کنترل ویسکوزیته اضافه شده اند. سپس مخلوط به درون یک گرم کننده مداوم پمپ می شود که با افزودن بخار درجه حرارت بالا دما افزایش می یابد. این مایه برای استریل کردن دانه و هیدرولیز کردن نشاسته در قندهای تخمیر شده پخته می شود. سپس این ماش به مخزن روان سازی می رود و در آنجا آنزیم های بیشتری برای تکمیل تبدیل نشاسته به قند اضافه می شوند. سپس از طریق کولرهای مش که در آن درجه حرارت قبل از تخمیر کاهش می یابد ، پمپ میشود.

آنزیم ها (آلفا آمیلاز) اضافه می شوند تا نشاسته زنجیره کوتاه به قند تبدیل شود. سپس به کمک مخمر ، قندها به اتانول و دی اکسید کربن تبدیل می شوند.

Starch + Enzyme —› Sugar
Sugar + Yeast —› Ethanol + Carbon Dioxide

در این کارخانه 4 مخزن تخمیر وجود دارد که هر کدام 283 مترمکعب محصول دارند. تقریباً 20 ساعت طول می کشد تا یک تخمیر کننده و 48 ساعت دیگر برای تکمیل تخمیر پر شود. در حالی که یکی مخزن تخمیر پر می شود ، سه مخزن دیگر در مراحل مختلف تخمیر قرار دارند. مخمر به همراه آنزیم ها به خمیر اضافه می شود. تخمیر کننده ها به طور مداوم از طریق مبدل صفحه گردش و سرد می شوند تا دمای ثابت حفظ شود. مخمر از تولید قند برای تولید مثل استفاده می کند و این منجر به تولید دی اکسید کربن و الکل می شود.

داشتن تصفیه و تمیزکاری بهداشتی مناسب در مخازن تخمیر برای کاهش رشد باکتریها بسیار مهم است. پس از هر بار تخلیه مواد تخمیر شدهمخازن توسط کاستیک (NaOH) پاک می شود و هر ماده آلی موجود را از بین می برد.

هنگامی که تمام قند مصرف می شود ، به دلیل خاصیت شیمیایی این محصول اکنون به آن آبجو (ماءالشعیر) گفته می شود. در این زمان ، محصول از 10 تا 12 درصد الکل در هر حجم است. محتویات تخمیرکننده اکنون به یک حوضچه منتقل شده است.

مخلوط الکل غلات در یک ستون تقطیر قرار می گیرد که الکل در آن جوش می آید. اتانول به بالای ستون تبخیر می شود و دانه و آب به پایین می ریزند. اتانولی که در قسمت بالای ستون قرار دارد 94٪ الکل است.

اتانول با از بین بردن 6٪ آخر آب بیشتر خالص می شود. توسط یک غربال مولکولی (مولکولار سیو) که اتانول را تا 99.5٪ الکل تصفیه می کند ، کم آبی بدن می شود. غربال مولکولی از چهار رگ حاوی ماده خشک کن تشکیل شده است که یک ماده مانند مهره است. مهره ها اجازه می دهند اتانول در اطراف آنها عبور کند و آب درون مهره ها جذب شود. پمپ خلاء هر چند دقیقه یکبار بسترهای اشباع را بازسازی می کند ، به این معنی که آب جمع آوری شده حذف و بازیافت می شود. قبل از اینکه اتانول گیاه را ترک کند با بنزین دناتوراسیون می شود تا از عدم ورود آن به بازار آشامیدنی اطمینان حاصل شود.

محصول نهایی به دو مخزن بزرگ ذخیره سازی هرکدام با ظرفیت نگه داشتن 500 مترمکعب منتقل می شود.

کامیون های تانکر اتانول را جمع می کنند و آن را به ایستگاه اختلاط میبرند که در آن مخلوط بنزین تا 10٪ اتانول است.

این کارخانه دو محصول جانبی نیز دارد؛ WDG و Thin Stillage، که هر دو کاملاً در خوراک کارخانه مجددا مورد استفاده قرار می گیرد. دانه و آب که در قسمت انتهایی ستون تقطیر قرار دارد که Whole Stillage نامیده می شود که برای جدا کردن مواد جامد معلق از مایع روی صفحه های مرتعش منتقل می شود. سپس برای حذف بیشتر آب و حلالها از فیلترپرس استفاده میگردد. سپس Thin Stillage در یک مخزن نگهدارنده بزرگ ذخیره می شود که البته حاوی حدود 9٪ مواد جامد محلول است که بیشتر از پروتئین تشکیل شده است. سپس به درون کاسه های آب در منبع تغذیه پمپ می شود.

دومین محصول جانبی تولید شده ، دانه های مرطوب زیر برج تقطیر (WDG) است. تمام نشاسته موجود در دانه در فرآیند تخمیر برای تولید اتانول مورد استفاده قرار می گیرد. آنچه باقی مانده است یک ماده سرشار از پروتئین است. WDG تولید شده بسیار مرطوب است – بین 75 تا 78 درصد رطوبت. به دلیل این رطوبت ، WDG در طی چند روز باید مورد استفاده قرار گیرد.

روزانه حدود 110 تن گندم آسیاب شده در کارخانه تولید می شود که 40،000 لیتر اتانول تولید می کند. یک دسته گندم 28 کیلویی حدود 10 لیتر اتانول تولید می کند.

کارخانه اتانول آب خود را از 2 چاه عمیق (300 فوت) بیرون می کشد و روزانه بیش از 400 مترمکعب مصرف می کند. بویلر فشار بالای کارخانه به آب بسیار خالص احتیاج دارد و این توسط یک واحد شیرینسازی اسمز معکوس صنعتی که آب را تصفیه میکند حاصل می شود.

 

استاندارد EN590

استاندارد EN 590 که توسط کمیته استانداردسازی اروپایی منتشرشده به شرح مشخصات فیزیکی همه انواع سوختهای دیزلی خودروها میپردازد که میباید جهت قابلیت فروش در کشورهای اروپایی رعایت گردد.

en 590

استانداردهای کلی و روشهای آزمون:

مشخصه واحد حدپایین حدبالا روش آزمون
Cetane index 46,0 EN ISO 4264
Cetane number 51,0 EN ISO 5165
Density at 15°C kg/m³ 820 845 EN ISO 3675, EN ISO 12185
Polycyclic aromatic hydrocarbons %(m/m) 11 EN ISO 12916
Sulphur content – before 2005 mg/kg 350 (until 2004-12-31) or 50,0 EN ISO 20846, EN ISO 20847, EN ISO 20884
Sulphur content – from 2009 10,0 (on the 01-01-2009) EN ISO 20846, EN ISO 20884
Flash point °C Above 55 EN ISO 2719
Carbon residue (on 10% distillation residue) %m/m 0,30 EN ISO 10370
Ash content % (m/m) 0,01 EN ISO 6245
Water content mg/kg 200 EN ISO 12937
Total contamination mg/kg 24 EN ISO 12662
Copper strip corrosion (3 hours at 50 °C) rating Class 1 Class 1 EN ISO 2160
Oxidation Stability g/m3 25 EN ISO 12205
Lubricity, corrected wear scar diameter (wsd 1,4) at 60 °C μm 460 EN ISO 12156-1
Viscosity at 40 °C mm2/s 2,00 4,50 EN ISO 3104
Distillation recovered at 250 °C, 350 °C %V/V 85 <65 EN ISO 3405
95%(V/V) recovered at °C 360
Fatty acid methyl ester content % (V/V) 7 EN 14078

نوسازی و بهینه‌سازی

واحدهای صنعتی موجود و در حال تولید به دلایل مختلفی نیاز به نوسازی و بازسازی دارند که اهم دلایل آن به شرح زیر می باشد:

  1. طراحی بر اساس تکنولوژی قدیمی و نیاز به بروزرسانی
  2. طراحی ابتدائی کارخانه و یا ساخت تجهیزات آن بدون در نظر گرفتن بهینه‌سازی مصرف انرژی
  3. کاهش بازدهی کارخانه به علت تغییرات غیرکارشناسی در طی زمان و فرسودگی تجهیزات و یا تغییر در مشخصات خوراک
  4. نیاز به افزایش ظرفیت تولید محصول
  5. نیاز به اضافه‌شدن واحدهای جنبی برای تولید محصولات جانبی دیگر یا رفع نیاز موادشیمیایی و افزودنی مصرفی درحین تولید

بنا بر هریک از دلایل بالا از طرف بهره‌بردار نیاز به نوسازی و بازسازی یک واحد صنعتی در حال تولید احساس‌شده و پروژه‌ای با این عنوان تعریف می‌گردد.

مراحل انجام پروژه:

  1. در ابتدا باید بازدید و بررسی فنی دقیق جزئیات (Detail Technical Survey ) و یا به اصطلاح DTS بر روی تجهیزات موجود انجام‌گیرد که به این منظور فرم‌های مخصوصی برای کلیه تجهیزات و ادوات کارخانه در دیسیپلین‌های مختلف اعم از مکانیک دوار و ثابت، پایپینگ، برق، ابزاردقیق، سیویل، … تهیه شده که هر تجهیز دارای یک فرم مخصوص به خود خواهدبود. این فرم‌ها در ابتدا توسط مهندسین با تجربه ساخت و نصب و تعمیرات در محل کارخانه و همزمان با بازدید فیزیکی از هر تجهیز، تکمیل میشود. سپس گزارشات تعمیرات و بازرسی فنی مربوط به تجهیزات از واحدهای مربوطه اخذشده و با تهیه و تکمیل جداول مخصوص و با استفاده از اطلاعات آماری تعمیرات انجام‌شده و بازه زمانی آن، مطالعه گزارشات بازرسی فنی و همچنین محاسبه MTBF تجهیزات در نهایت جدولی حاصل خواهدشد که تجهیزات را به سه دسته به شرح زیر تقسم میکند. این جدول در چند مرحله اساس مبانی مالی و یا تصمیمات تیم طراح مهندسی مفهومی و پایه خواهدبود؛
    1. تجهیزات سالم (OK)
    2. تجهیزاتی که باید تعمیر شوند (TO BE REPAIR)
    3. تجهیزاتی که باید تعویض گردند (TO BE REPLACE)
  2. در ادامه جهت مطالعات امکان‌سنجی طرح، هزینه تجهیزات تعمیری و یا تعویضی جدول فوق‌الذکر محاسبه شده و سپس از هزینه کل طرح کسرمیگردد (با توجه به این نکته که حتی در صورت عدم انجام طرح این هزینه‌ها میبایست انجام گیرد) و بدینگونه مهندسی مفهومی و مطالعات امکان‌سنجی طرح انجام‌گرفته و گزارش‌نهایی ارائه می‌گردد.
  3. در ادامه در مرحله مهندسی مفهومی و مهندسی پایه در ابتدا تیم مهندسی بر اساس نتیجه جدول DTS تجهیزاتی که فرسوده شده و باید تعویض شوند را مشخص نموده و از آمار بررسی حذف مینمایند. سپس آن دسته از تجهیزات که به علت تغیر تکنولوژی میبایست تعویض شوند را نیز حذف‌نموده و باقیمانده تجهیزات شامل دو دسته سالم و نیاز به تعمیر خواهدبود.
  4. سپس تیم طراحی به تولید مدارک مادر در مهندسی پایه اقدام نموده و سعی بر این خواهد بود که تا حدممکن و تا جایی که به کیفیت و بازدهی کارخانه لطمه ای وارد نشود خط مشی طراحی گذشته به منظور حفظ بیشترین مقدار از تجهیزات و همچنین زیرساخت‌های گذشته را رعایت نماید.
  5. در این مرحله ویرایش اول مدارک PFD و لیست تجهیزات و دیتاشیت های فرآیندی و LINE LIST مربوط به لوله ها و …تهیه‌شده و کلیه دیسیپلین‌ها نظرات خود را با نگاه نوسازی بهینه ارائه مینمایند.
  6. پس از اعمال نقطه نظرات دیسیپلین‌ها و اعمال کلیه کامنت ها در ویرایش اول، دیتاشیت تجهیزات ثابت و دوار تهیه‌شده و با توجه به نتیجه جدول DTS تجهیزاتی که در PFD از نظر محل تغییر نکرده و جزء گروه سالم و یا تعمیری می‌باشند، دیتاشیت جدید آنها با دیتاشیت تجهیز موجود مورد ملاحظه قرار گرفته و با نگاه مهندسی خرید نسبت به تعویض و یا نگه‌داشتن همان تجهیز و یا اضافه نمودن مشابه آن به سیستم تصمیم گیری میشود.که البته همین روند با تعیین سایز جدید لوله ها توسط گروه فرآیند و متریال انجام می گیرد. (در مورد تجهیزات سالم با قیمت قابل توجه نگاه جابجایی نیز در محل تجهیز دیگر به غیر از محل فعلی انجام میگیرد که طبق تجربه اغلب نتیجه مثبت ندارد).
  7. بر اساس نتیجۀنهایی گروه فرآیند و مکانیک و متریال در مورد تجهیزات ثابت و دوار و لوله ها، گروه پایپینگ نسبت به جانمایی جدید تجهیزات و مسیر لوله‌ها اقدام‌نموده و اطلاعات لازم را جهت ویرایش‌های بعدی به گروه فرآیند ارائه‌کرده و همچنین خوراک گروه سیویل و استراکچر را جهت ارائه مدارک مربوطه ارائه می نماید. از طرفی گروه برق در ابتدا نسبت به بررسی موتورهای مربوط به تجهیزات دوّار قدیمی که تصمیم به ابقای آنها گرفته شده نموده و با همان نگاه مهندسی خرید نسبت به ابقا یا تعویض موتور آنها تصمیم‌گیری می کند. سپس مشابه لوله‌ها در بخش برق نیز نسبت به کابل‌های موجود و تعویض یا ابقای آنها و همچنین تغییرات لازم در تابلوهای برق و سیستم‌های مرتبط تصمیم‌سازی مینماید.
  8. فعالیت‌های مربوط به گروه ایمنی نیز با اخذ مدارک تیم فرآیند شروع شده و انجام میپذیرد.
  9. تیم ابزاردقیق پس از نهایی شدن P&ID و همچنین Logic واحد شروع به تهیه مدارک خود نموده و با نگاهی مشابه تیم مکانیک نسبت به بررسی ابقا و یا جابجایی تجهیزات اندازه‌گیری و عملگرها و شیرهای اتوماتیک و تجهیزات جانبی آنها تصمیم‌سازی می‌نماید.
  10. در ادامه فعالیت‌های مهندسی طبق معمول تمام پروژه‌ها انجام شده تا در نهایت به مرحله اجرا برسد.
  11. در مرحله اجرا با توجه به نتایج حاصل و اینکه مقرر به استفاده مجدد ازکدام تجهیزات نهایی شده‌است، گزارش و دستورالعملی برای اجرای پروژه تهیه‌شده که هدف آن کمترین زمان توقف برای واحد بوده و با توجه به نتایج طراحی و ایمنی لازم سعی بر این خواهدبود که تا حد ممکن تغییرات در حین تولید واحد صورت‌گیرد.

در نهایت با توجه به توضیحات بالا کاملا مشخص است که انجام پروژه های نوسازی و بازسازی به تجربه و دانش بالایی نیاز دارد و مدیریت و انجام آن صرفاً از عهده افراد با تجربه این کار بر خواهد آمد. لذا در طی این خلاصه مطلب سعی شد کارفرمایان محترم را از اصول کار به طور بسیار خلاصه مطلع نمود که در راهبری و تصمیم‌گیری کمکی هرچند اندک به آنان شده‌باشد.